Annotasiya
Roman üzərində Knut Hamsun 1888-ci ilin yayında Amerikadan Avropaya qayıtdıqdan sonra işləməyə başlamışdır. Romanda söhbət Hamsununn həyatının aclıqla və ölümlə pəncələşdiyi ən ağır dövründən – 1886-cı ildən gedir.
Buna baxmayaraq, “Aclıq” romanını sırf avtobioqrafik əsər adlandırmaq da doğru olmazdı. Hamsunun sözlərinə görə, o, bu əsərdə “ardıcıl olaraq aclıq keçirən insanın özünəməxsus ruhi-mənəvi həyatını, onun əsəb sarsıntılarını təsvir etməyə səy göstərib”. Əsərin qəhrəmanının hərəkətlərindəki ziddiyyət və gözlənilməzlik yalnız fizioloji aclıqla bağlı deyil. O, korlanmış, pozulmuş dünyada həm də təbii insani münasibətlərə ehtiyac duyaraq mənəvi aclıq da keçirir.
Əsərdən seçilmiş hissələr
Gözlərimi açar-açmaz köhnə adətim üzrə düşündüm ki, bu gün də ürəkaçan heç nə yoxdur.
***
O qədər rədd cavabı, yarımçıq vədlər, qəti yox cavabları, ümidlər və yalanlar, hər dəfə nəticəsiz qalan yeni-yeni cəhdlər olmuşdu ki, əzmkarlığımı tamamilə itirmişdim.
***
Mən durmadan yavaş-yavaş uçuruma yuvarlanırdım! Axıra yaxın heç bir şeyim qalmamışdı, hətta darağımı və kədərli anlarımda məni sakitləşdirən kitablarımı da satmışdım.
***
Ayaqlarım əsirdi, yerişim səlis deyildi, bütün bunlar ona görə baş verirdi ki, mən mümkün qədər gözəl yeriməyə çalışırdım.
***
Rast gələnlər başlarını necə də şən və yüngülcə tərpədirlər, fikirləri necə də aydındır, onlar həyatda da bal salonunun parket döşəməsi üzərində olduğu kimi necə də sərbəst şütüyürlər! Heç birinin gözlərində kədər yoxdur, çiyinlərində ağır yük gəzdirmirlər, ürəkləri sakitdir, dərd-qəm, əzab-əziyyət çəkmirlər. Mən də bu adamların arasında dolaşıram, gəncəm, həyatım təzəcə başlayır, ancaq xoşbəxtliyin nə demək olduğunu artıq unutmuşam!
***
Hamının günahına görə mənimlə haqq-hesab çəkən Tanrının ədalətsizliyinə qarşı ən tutarlı etirazlar tapırdım.
***
Ayaqqabılarıma baxıram, sanki köhnə dostumla görüşürəm.
***
Xilaskar ilhamımın gəlməsini gözləyirəm. Qarmaqarışıq qırıq fikirlər beynimi qurdalayır, batmaqda olan günəş kədər və məyusluq gətirir. Artıq payız gəlmiş, hər şey yuxuya getməyə başlamışdı, milçəklər və həşəratlar onun nəfəsini hiss etmişdilər, ağacların yarpaqları arasında və torpaqda xışıltı eşidilirdi – bu, o demək idi ki, həyat təslim olmaq istəmir, o narahatdır, səs-küy salır, şıltaqlıq edir, ölümə qarşı mübarizə əlindən gələni əsirgəmir.
***
Payız fəsli saralıb-solma mərasimidir.
***
Oradan uzaqlaşdıqca nəfsimə qalib gəldiyim üçün daha da çox sevinirdim. Düşünürdüm ki, hələ də təmiz adamam, möhkəm iradəm var, qəzaya uğramış gəmi qırıqlarının üzdüyü bulanıq insan dənizi üzərində işıq saçan parlaq mayakam; bu, məni fərəhləndirirdi.
***
Təsadüfi və ötəri düşüncələrə görə insanı qınamaq olmaz, xüsusən də başın dözülməz dərəcədə ağrıyırsa, həm də özgəsinin yorğanını daşımaqdan yorulub əldən düşmüsənsə.
***
Mən içimdən çürüyürdüm, daxilimi qapqara kif basmışdı. Orada, göylərdə əyləşən Tanrı isə gözünü məndən çəkmir, izləyirdi ki, mənim məhvim bütün qaydalara uyğun şəkildə baş versin, yavaş-yavaş, tədricən və labüdən.
***
Əvvəlki təki heç bir səs rahatlığımı pozmurdu; xəfif alaqaranlıq bütün dünyanı məndən gizlətmişdi və mən dərin sakitliyə qərq olmuşdum – yalnız səssizliyin xışıltısı qulaqlarıma dolurdu.
***
Mən çarpayıda dikəlib deyirəm: “Kuboa”. Dildə belə bir söz yoxdur, onu mən özüm uydurmuşam. Allah şahiddir ki, o da bütün sözlər kimi hərflərdən ibarətdir. Hə, qardaş, sən yeni söz yaratdın…”Kuboa”…Bu söz qrammatika üçün böyük əhəmiyyətə malikdir.
***
Bu zülmətə bədnam bir ad qoymaq üçün ümidsizcə səy göstərdim, elə bir bədnam ad ki, onu tələffüz edərkən ağzım qapqara qaralsın.
***
Vicdan deyirsən? Boş sözdür, bu qədər vicdanlı olmaq üçün sən olduqca yoxsulsan.
***
Biz yalnız populyar məqalələri çap edə bilərik. Siz ki bizim oxucuları tanıyırsınız. Bir qədər sadə yazmaq olmazmıı? Ya da daha aydın, başa düşülən, başqa bir mövzuda.
***
Hava isə pıçıltıyla, qucaqlaşmalarla, titrək etiraflarla, yarımçıq sözlərlə, qırıq-qırıq çığırtılarla dolub; bir neçə pişik Blumkvist qapılarının altında ucadan miyovuldayaraq şənlik qurub. Mənimsə iki kronum belə yoxdur. Bu nə bəladır, nə dəhşətli bədbəxtlikdir ki, düşmüşəm! Böyük rüsvayçılıq, biabırçılıq!
***
Belə şeylərə artıq həvəsim qalmamışdı, qadınlarla kişilər artıq mənim gözümdə eyni məxluqlar idi.
Çay puluna özünüzə malikanə alarsınız…Təşəkkürə lüzum yoxdur!
***
“Ən yaxşı kəfənlik darvazadan sağ tərəfdə xanım Andersendədir”.
***
Yoxsa məni yaradanda yuxulu olmusan?
***
Ah, insan utancaq olanda necə də darıxdırıcı olur!
***
İntellektli kasıb intellektli varlıdan daha çox müşahidəçidir.
***
Hədsiz qürurlu olmaqsa, elə ayaqlarını uzadıb ölmək deməkdir…
Tərcümə: Nadir Qocabəyli
