Annotasiya
Varis Dirie “Səhra çiçəyi” (ingiliscə “Desert Flower”) – Somalidən olan məşhur model Varis Diriein avtobioqrafiyasıdır. Kitab afrikalı bir qızın yaşamaq uğrunda apardığı mübarizəni bütün çılpaqlığı ilə əks etdirir. Varis səhrada köçəri həyat sürən çoxuşaqlı bir ailədə dünyaya gəlir. Kiçik qız ilk zərbəni daha 3-4 yaşlarında zorlandığı zaman alır. Qarşıda isə onu daha böyük bir sınaq gözləyir – sünnət. 7 yaşlı qızın cinsi orqanının kəsilib tikilməsi və “əməliyyatın” aparıldığı şərait insanı dəhşətə gətirir. Uzun illər qənc qız bu vəhşiliyin əziyyətini çəkir. Elə kitabın yazılmasının əsas səbəbi də Afrikada hələ də davam edən bu adətə dünyanın diqqətini çəkmək və onunla mebarizə aparmaq olub.
Karandaşın izi ilə
Köçəri kimi bizim nə elektrikimiz, nə telefonumuz, nə maşınımız, nə kompyuterimiz, nə də televizorumuz var idi. Bütün bunlara görə həyatımız Qərbdə yaşayanların həyatından fərqli olaraq, vaxt və tarix anlayışından asılı deyildi.
***
Somalidə doğulmuş uşaqların bir il sonraya sağqalma ehtimalı az olduğundan doğum gününü yadda saxlamağın elə də bir əhəmiyyəti yoxdur.
***
Anam mənə təbiətin bir möcüzəsinin adını qoyub. Varis “səhra gülü” deməkdir. Səhra gülü lap az canlının sağ qala bildiyi bəhrəsiz, münbit olmayan səhrada çiçək açır. Bəzən bir il yağış yağmır, amma yağar yağmaz yerin tozunu öldürür və möcüzə kimi bu gül üzə çıxaraq çiçək açır. Çiçəklər parlaq sarıya çalan narıncı rəngdə olur, buna görə də sarı mənim ən sevimli rəngimdir.
***
O cəmiyyətdə yalnız iki anlayış var idi: yaşamaq və ölmək. Başqa seçim yox idi. Yaşayırsansa, deməli, yaxşısan. Biz xəstəliyə görə narahat olmurduq, çünki həkimsiz və dərmansız idik, əlimizdən gələn bir şey yox idi. Kimsə öləndə də sağ qalanlara görə şükür edirdik və həyat, beləcə, öz axarı ilə gedirdi. Həmişə həyatımızı “inşallah fəlsəfəsi” idarə edirdi.
***
İşinə həvəslə yanaşanda rəhbərlik qanunsuz işçi olduğuna belə fikir vermir.
***
İnsan dəvənin belində doğulubsa, onu sürməyi də bacarar.
***
Bilirdim ki, məni dərhal deportasiya, yaxud həbs etməyə ixtiyarları var. Əlvida, London, Əlvida, Paris. Əlvida, Milan. Əlvida, modellik. Salam, dəvələr!
***
Bəzən məni kosmetika, işıq effektləri, saç düzümlərinin köməyi ilə olduğumdan tamamilə fərqli göstərən fotoqraflarla işləmişəm, lakin nəticədən heç vaxt məmnum qalmamışam, o şəkildəki Varis heç vaxt xoşuma gəlməyib. Əgər sizə Sindi Krouford lazımdırsa, Sindi Kroufordu da çəkməlisiniz. Onun əvəzinə qaradərili bir qadına uzun bir parik qoyaraq, üzünə açıq rənqli kremlər çəkib qorxunc bir vəziyyətə salaraq Sindi Kroufordun qaradərili oxşarını yaratmaq nəyə lazımdır ki?!
***
Bəziləri bizə ilahə kimi yanaşsa da, bəziləri axmaq hesab edirlər, çünki biz modelik! Sonuncu münasibəti daha çox hiss etmişəm. Bu sanki o deməkdir ki, əgər mən pulumu görünüşümlə qazanıramsa, deməli, axmaq da olmalıyam.
***
Modellik və reklam işlərində mənəviyyat məsələsi mənə həddən artıq anlaşılmaz gəlir. İnanıram ki, həyatda təbiət, sağlamlıq, ailə və dostluq hər şeydən üstündür. Hələ də pulumu “bunu al, bi, gözəl görünür” deməklə qazanıram. Məhsulları təbəssümlə satıram. Mən də bütün bunlara tənqidi yanaşa və deyə bilərəm ki, “Bunu niyə edirəm ki? Mən dünyanı dağıtmağa kömək edirəm”. Lakin inanıram ki, bütün karyera sahibləri müəyyən bir məqamda öz işləri haqqında məhz belə fikirləşirlər. Gördüyüm işdən qazancım isə yaxşı insanlarla tanış olmağım, əsrarəngiz yerlərə səfər etməyim, müxtəlif mədəniyyətləri görməyim olub. Və səfalət girdabında üzən daha bir somalili olmaqdansa, bunun, ümumiyyətlə, olmaması üçün nələrsə edə biləcək bir mövqedəyəm.
***
– Əl çək məndən! Daha uşaq deyiləm. Tezliklə evlənəcəyəm.
– Evlənəcəksən?! Neçə yaşın var ki?
– Bilmirəm. Evlənəcək qədər!
***
Anam söhbətə başladı: “Niyə ərə getmirsən?”
***
Həyatda həyatın özündən başqa daha dəyərli olan yeganə nemət sağlamlıqdır.
***
Bu tayfa müharibələri sünnət ənənəsi kimi kişilərin xudbinliyindən, qəzəbindən və mənəm-mənəmliyindən qaynaqlanır. Bu cür danışmağa nifrət edirəm, lakin bu, acı həqiqətdir. Hər iki əməlin kökündə onların əraziyə sahiblik, qadına sahiblik iddiaları durur. Bəlkə də onların xayalarını kəssək, Somali cənnətəbənzər bir məkan olar! Kişilər sakitləşər və bəşəriyyətə qarşı daha həssas yanaşarlar. Testesteronun belə davamlı coşqunluğu olmasa, heç bir müharibə, heç bir qətl, heç bir zorlama və oğurluq da olmaz. Əgər onların o gizli yerlərini kəsib təkbaşına burasaq, onlar ya qanaxmadan ölər, ya da sağ qalarlar və bəlkə o zaman, nəhayət ki, qadınlara nə etdiklərini anlayarlar.
Tərcümə: Vüsalə Muxtarova
