Annotasiya
Romanda təsvir olunan hadisələr bizi XIX əsrin yetmişinci – səksəninci illər Hindistanına aparıb çıxarır.
Sipahilər üsyanının topları susmuşdu. Ölkə ingilis ağalığının təzyiqi altında inləyirdi. İqtisadi inkişafın obyektiv qanunları feodal qalıqları ilə buxovlanmış Hindistanda yeniliyin inkişafına səbəb olurdu. Kapitalizm özünə yol açır, yeni siniflər – burjuaziya və proletariat möhkəmlənirdi. Son dərəcə dilənçi halına salınmış kəndlilərin kortəbii üsyanları hələ də davam edirdi.
Bu illərdə xırda burjua ziyalılarının böyük təbəqəsi yaranmışdı. Hindistan proletariatı hələ də kifayət qədər şüurlu deyildi və yeni əsas üzərində inkişaf edən milli-azadlıq hərəkatının başlıca qüvvəsi olmaq məhz bu ziyalılara nəsib olmuşdu.
Roman bu ziyalıların fikri axtarışlarına, vətənin azadlığı yolları haqqında olan mübahisələrə həsr edilmişdir.
Qora Hindistanın fəlakətli vəziyyətinin səbəblərini kütlələrin savadsızlıq və geriliyində, ziyalıların xalqdan ayrı düşməsində və xalq qüvvəsinə inamsızlıqda, Hindistanın şanlı keçmişinin unudulmasında görürdü. Vəzifə, öz xalqına inam, öz ölkəsinə məhəbbət və ehtiram yaratmaqdan ibarətdir, yalnız bu mövqedən vətənin ictimai həyatını tənqid edərək, adamları mübarizəyə qaldırmaq lazımdır.
Əsərdən seçilmiş hissələr
İnsanlar öz təbiətlərinə görə, onların qanun və adətlərini pozan və onları öz bildikləri kimi dəyişən adamların hərəkətini heç zaman bəyənməzlər.
***
Ən kiçik bir şeydə güzəştə getsən, axırda heç nəyin qalmaz.
***
İnsanlar həqiqəti görməyəndə, hər cür xəyallara inanırlar.
***
Vətənpərvərlik – dərrakəli olmaq deməkdir.
***
İnsan nə fikir sahibi olursa-olsun ən çətin şey ruhi kamilliyə, təmkin və inama yiyələnməkdir, yalan və həqiqət haqqında nə qədər mühakimə edirlərsə, etsinlər, yalnız özlərinin yiyələndikləri həqiqət gerçəkdir.
***
Yalan günahdır, böhtan daha böyük günahdır.
***
Ayrılıq təhlükəsi məhəbbəti daha da artırır.
***
İnsan başqasını daha dərindən öyrənmək istədikdə, özü ilə də yaxından tanış olmaq üçün başqasına imkan yaradır.
***
Ədalətsizliyə dözən də günahkardır, çünki bununla onu müdafiə etmiş olur.
***
O adam ki, özünü gerçəklikdən deyil, gerçəkliyin ondan aılı olduğunu bildirir, riyakardır.
***
Ürəklə deyil, yalnız ağılla adamlara qərəzsiz münasibət bəsləmək olar. Qərəzsiz münasibətdə nə məhəbbət, nə nifrət, nə qəzəb, nə də hiddət var. Lakin insan ürəyi belə qeyri-təbii tələbləri icra edə bilməz.
***
Hissiyyatın bünövrəsi möhkəm olduqda, ürək də elə sadəcə və gözəl hərəkət edir ki, ağıl yalnız onun qarşısında itaətkarcasına baş əyməli olur.
***
Qələbə özü gəlmir, demək onun uğrunda mübarizə aparmaq lazımdır.
***
Cinayət üçün verilən cəza hər şeyi udan alova çevrildikdə, cinayətkar çoxdan külə çevrilmiş olsa da, alov sönmək istəmir.
***
Allah insanları yaratmışdır, onlar müxtəlif şəkildə yaşayırlar, onların etiqadı müxtəlifdir, onların adətləri də bir cür deyil, lakin onların hamısına vahid – insani xüsusiyyət mənsubdur.
***
Ehtiras gözlərimizi tutduqda, biz artıq nəyə inandığımızdan və nəyə inanmadığımızdan baş çıxarmağa qadir olmuruq.
***
İnsanın mənəvi qüvvələrini oyatmaq üçün yeganə vasitə -ülvi məhəbbətdir.
***
Məhəbbət dinc və sakit deyildir, yandırıcı və şərab kimi ağız büzüşdürür. O, adamın ağlını əlindən alır, o hər şeyə nə isə yeni sima verir.
Tərcümə: Azərbaycan Yazıçılar İttifaqı
